Wczoraj zaproszono mnie do udziału w posiedzeniu Zarządu Głównego Sekcji Poligrafów SIMP. Podczas dyskusji nagle zrozumiałem, dlaczego Polska od lat ma niską rangę w rankingu innowacyjności w Europie. (uwaga – może być długo).
System ewaluacji nauki w Polsce promuje punkty i projekty. Dlatego naukowiec, który nie przynosi projektów i nie publikuje, jest dla uczelni/instytutu obciążeniem. Owszem, wdrożenia też się liczą, ale punktacja za wdrożenia jest ograniczona od góry, a za badania – nie. Dlatego robi się wszystko, aby mieć dużo publikacji i projektów – wtedy jest się cenionym w świecie nauki.
Ale przedsiębiorcy rozumują w kategorii koszt/zysk. Nie interesują ich badania, ale wyniki. Przychodzą do naukowców, żeby rozwiązać problem. Nie „gonić króliczka”, ale go złapać. Potrzebują technologii na poziomie TRL 8-9, a instytucjom badawczym wystarcza max. TRL 5-6 – bo takie są projekty badawcze.
Innymi słowy, najważniejszą przyczyną jest stara, dobrze znana „dolina śmierci” – brak finansowania prac wdrożeniowych po tym, jak sfinansowane z grantów projekty badawcze skończą się wysoko punktowanymi publikacjami i rozliczeniem kosztów badań. Żeby nie być gołosłownym: zrobienie użytecznego produktu na bazie perowskitów kosztowało (w Polsce) jakieś dziesięć razy tyle, co badania nad samymi perowskitami.
Pan profesor z PW przyznał się w dyskusji, że przedsiębiorcy nie przychodzą do nich zbyt często. Do mnie też. Mogę obecnie liczyć na 1-2 projekty rocznie. Ale nie dziwię się sceptycyzmowi przedsiębiorców – każdy projekt badawczy na PW jest obarczony potężnym bagażem kosztów administracyjnych. Czy chcielibyśmy zapłacić za rozwiązanie problemu dwa razy tyle, ile wynosi koszt faktycznych badań? Przedsiębiorcy nie będą chętni finansować instytutom badawczym aparatury laboratoryjnej, jak to się robi przy okazji grantów. Nic dziwnego zatem, że łatwiej szukać grantów niż wdrażać innowacje.
Autor: Jacek Hamerliński – Dyrektor w Centralnym Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Przemysłu Poligraficznego
